مقدمه
در سال 1949 چين با مشكل كمبود موادغذايي وافزايش بيماريهاي مسري وانگلي مواجه گرديد.بيش از نصف جمعيت به خاطربيماريهاي مسري وديگر بيماريهاي غير عفوني قبل از اينكه به ميانسالي برسند در معرض مرگ قرار گرفته اند.امري كه هنوز در ميان كشورهاي توسعه يافته شايع است. از آنروز تا به حال اصلاحات اجتماعي وسيع وبرجسته اي فرآيند توسعه چين را همراهي كرده است. افزايش درآمدها فقر را كاهش داده ،نرخ مرگ ومير كودكان راكم كرده وسلامتي مادران وكودكان ومدت زمان اميد به زندگي را بهبود بخشيد.ميانگين اميد به زندگي از 35 سال در سال 1949 به 70 سال در سال 1998 افزايش يافت.اما هنوز بيماريهاي مسري يك مشكل جدي در برخي از قسمتهاي كشوربود.امروزه اين مسئله عامل مرگ ومير حدود چهار ده هزارم درصد(0004/0) جمعيت را در هر سال تشكيل مي دهد.(گزارش وزارت بهداشت عمومي چين،1995)با اينحال براساس گزارش بانك جهاني موفقيتها در زمينه سلامتي وسطح اميد به زندگي در طول چهار دهه گذشته فراتر از آن مقداري بود كه ازنخستين برنامه توسعه اقتصادي چين انتظار مي رفت. كاهش ميزان بيماري ومرگ ومير با كاهش ميزان بيماريهاي مسري مرتبط بوده علي الخصوص اين امر يك موفقيت قابل توجه وبزرگ بود.اين موفقيت رامي توان به مبارزه گسترده براي بهبود مراقبتهاي بهداشتي اوليه ومتوقف كردن بيماريهاي مسري كه مشتاقانه بوسيله دولت مركزي انجام مي شد نسبت داد.(گزارش بانك جهاني،1997)
هدف مبارزه آماده كردن مردم چين ،با ارائه خدماتي در برنامه ريزي خانوادگي ،مصون ساختن كودكان در برابر بيماريها،بهبود وضعيت خوراك، كنترل بيماريهاي مسري، دسترسي به آموزش وپرورش بهتر، تهيه مسكن واقدامات بهداشتي بود.اين اصلاحات به طور جدي بر اساس بودجه ريزي عمومي وراهبرد جلوگيري از بيماريها توأم با مراقبتهاي بهداشتي اوليه قابل دسترس،بخصوص براي مادران وكودكان بنا نهاده شد. اين موفقيتها رامي توان به توانايي قوي دولت مركزي براي اجراي مأموريتش در تأمين بهداشت براي مردم از طريق اختصاص بهترين روشهاي سنتي وتوأم نمودن اين روشها با رويكردهاي مدرن نسبت داد.
به هر حال مقارن با اين زمان تلقي رايج از سيستم مراقبت بهداشتي در چين كه بيشتر جنبه شرقي به خود گرفته بود ،باعث بوجود آمدن امواج تكان دهنده اي از تغييرات وسيع در زندگي مردم شد.
1- ظهور بحران زيست محيطي
دستيابي به برخي از اين پيشرفتها در هر دو زمينه محيط زيست وانسان هزينه گزافي را به همراه داشت.بر اساس گزارشي از وضعيت زيست- محيطي در سال 1996 هفتاد وهشت درصد بخشهايي از رودخانه هاي چين نمي توانست براي مقاصد شرب به كار رود،پنجاه درصد آبهاي زير زميني شهري آلوده شده بودند،سي وهشت ونه صدم درصد رودخانه ها بخصوص در مورد سيستم كنترل شده هفت رودخانه مهم چين چهار يا پنج درجه كمتر ازسطح استاندارد(آلودگي)آب طبقه بندي مي شدند،سي وهشت وچهار صدم درصد بخشهايي از رودخانه هاي مناطق شهري كمتر از پنج درجه از سطح استانداردهاي آب برخوردار بودند. اين وضعيت به اين معنا بود كه اين آب حتي نمي توانست براي آبياري مورد استفاده قرار بگيرد.آلودگي در سيستم هفت رودخانه اصلي چين وخيم تر شده ومناطق آلوده گسترده تر گرديد.علاوه برآن زلالي منابع آبي ودرياچه ها وخيم تر گرديده وكيفيت آبهاي ساحلي نيز تنزل يافته بود.(گزارش آژانس ملي حفاظت از محيط زيست،1996)
انتشار گازهاي آلاينده صنعتي وخانگي وآلودگي ناشي از سوخت زغال سنگ باعث شد كه وضعيت، سال به سال شكل بدتري به خود بگيرد.در سال 1995 مجموع گازهاي آلاينده منتشر شده چيزي بالغ بر 33/12 تريليون متر مكعب كه در سال 1982 به 127 درصد افزايش يافت ومجموعاً چيزي بالغ بر هشتاد وهفت درصد آن شامل گازهاي آلاينده صنعتي مي شد.براي يك دوره طولاني كاهش جزئي در«مجموع ذرات معلقTSP » وانتشار دي اكسيد سولفور(So2 ) وجود داشت.اما بطور كلي انتشار آلوده كننده هاي هوا بسيار زياد بود كه براي مدت طولاني پايدار باقي مي ماندند.
در سال1996 ميانگين سطحTSP درشهرهاي بزرگ 309 واحد گرم در متر مكعب بود كه بيش از دوبرابر سطح مجاز اعلام شده از سوي«سازمان يهداشت جهاني» مي باشد.
بعضي شهرها دچار آلودگي شديد دي اكسيد سولفور بودند،در حالي ميانگين سطح آلودگي هوا دركل كشور79 واحد گرم در متر مكعب بود. بواسطه ازدياد اتومبيلها در شهرهاي بزرگ انتشار اكسيد نيتروژن از خروجي هاي وسايل نقليه افزايش يافت ودر بعضي از كلانشهرها افزايش اي امر باعث آلودگي شديدهوا گرديد.مناطق مختلف تحت تأثير گسترش بارانهاي اسيدي قرار گرفتند.ودچار افزايش شديد آلودگي شدند.براساس يافته هاي تحقيقي كه اخيراً در مورد بارنهاي اسيدي صورت گرفته است چهل درصد مجموع سرزمينهاي چين تحت تأثير بارانهاي اسيدي قرار گرفته اند كه اين امر مخصوصاً در بخش مركزي وشهرهاي جنوب غربي وجنوب شرق چين شديدتر است بطوريكه در سال 1996 ميانگين سطح سالانه PH بارندگي در 43 شهر چين زير 6/5 درصدبود. (گزارش آژانس ملي حفاظت از محيط زيست 1996)
زباله هاي جامد صنعتي چين نيز افزايش مي يابد،در سال 1996 مجموعاً660 ميليون تن زباله جامد توليد گرديد ،يعني20 ميليون تن بيشتر از سال قبل وافزايش 75 درصدي از سال 1991تاكنون، از مجموع زباله هاي جامد توليد شده 10 ميليون تن زيان آور بودند در همين سال مجموع زباله هاي جامد صنعتي تخليه شده به 9/16 ميليون تن مي رسيد كه3/1 ميليون تن آن زيان آور بوده اند.بواسطه كمبود ظرفيتهاي حمايتي شاهد افزايش روز افزون 49/6 بيليون تن از زباله هاي جامد كه در680/51 هكتار زمبن جمع آوري شده مي باشيم.علاوه برآن در حدود 70ميليون تن زباله هاي خانگي در كشور توليد شده است كه به دليل نبود مديريت زباله ها مقدار زيادي از زباله ها در منطقه حومه انباشته شده اندكه اين امر مي تواند منبع اصلي آلودگي محسوب گردد.(همان)

2- محيط زيست وسلامتي
آلودگي محيط زيست به عنوان يكي ازچهار عامل عمده اي كه تأثيرسوئي بر سلامتي مردم داشته ومنجر به مرگ زود رس مي شود بوسيله دولت چين شناسايي گرديد.ميزان امراض ومرگ وميرناشي از بيماريها ي تنفسي ،بيماريهاي سيستم هاضمه وسرطان بسياربالا مي باشد
وهنوز هم در حال افزايش است.بويژه در مناطقي كه مشكلات آلودگي هوا،آلوده نوشي وفقر بهداشتي آب وجود دارد مشكل بسيار جدي است.
براساس گزارش مرجع جهاني در سالهاي 1994-1995 ميزان مرگ ومير چيني ها بعلت «بيماريهاي ريوي مسدود كننده ومزمن» 6/162 از هر 000/100 نفر بود.-پنج برابر بيشتراز آمريكا- در شهرهاي بزرگ برآوردشده است كه بزودي درهر سال 000/178 نفر از مردم چين به خاطر افزايش بيش ازحد الودگي ها خواهند مرد .درشن يانگ ،شانگهاي وديگر شهرهاي مهم ،ميانگين سطح سرب خون كودكان تقريباً80 درصد بالاتر وخطرناكتر از ميزاني بود كه براي رشد روحي وذهني كودكان در نظرگرفته شده بود.آلودگي هواي داخلي ابتدا به خاطر سوزاندن زغال سنگ وبيومها براي پختن وگرم كردن منجر به مرگ زود رس حدود 000/111 نفر در هر سال ميشود (انستيتو منابع جهاني،1995)
براساس برآوردي كه اخيراً توسط بانك جهاني ارائه شده است ، بعلت بعلت آلودگي هوا تلفات چين ساليانه به حدود 4/7 ميليون نفر مي رسد ضمناً بيشتر بخشهاي رودخانه هاي شهري باكمترين استاندارد آب حتي براي آبياري ودسترسي به آب آشاميدني مواجه بودند واين امر در آينده تهديدي جدي براي دهها ميليون نفر انسان محسوب ميشود.

3- قوانين ومقررات
دولت چين در جهت شناسايي فوريت اين مشكلات سياستهايي را براي توقف آلودگي هوا وآب در پيش گرفت.موفقيت اين سياستها رابطه مستقيمي باسلامتي مردم ومحيط زيست ووضعيت محيط زيست جهاني داشت.همچنين ارتباط فراواني ميان تعهد مستمر دولت در مقابل اين سياستها ازطرفي وشركت فعال همه اعضاي جامعه از طرف ديگر وجود داشت.تقويت قانونگذاري زيست محيطي بعنوان وظيفه اصلي مقامات اجرايي قوانين در چين شناخته شد.علاوه براين چين دو مورد قانون براي حمايت از محيط زيست ومنابع طبيعي در قوانين جزايي مارس 1997 وارد كرد وبدين طريق راه را براي مجازات تخريب كنندگان محيط زيست بعنوان مجرم باز كرد وانگيزه مقامات زيست محيطي را در اجراي بهتر قانون تقويت نمود.
چيني ها باافزايش درآمدها وسطح سواد روز به روز بر ضرورت حمايت ازمحيط زيست آگاه تر شده اند.اخيراً دريك مطالعه اي مشاهده شده است جوامعي كه بهتر آموزش ديده اند وثروتمند تر هستند توجه بيشتري به وضع واجراي مقررات زيست محيطي پررنگ تردارند.اين آگاهي را مي توان به پوشش رسانه هاي گروهي درخصوص وقايع زيست محيطي كه با ارائه تصوير واقعگرايانه درخلال ديگر برنامه ها در مورد تخريب جنگلها براي مردمي كه در خانه ها شان زندگي مي كنند نسبت داد.درنتيجه ی اين پوشش رسانه اي تعداد زيادي ازمردم فهميدند كه بيش ازاين نبايد هواي آلوده تنفس كنند،آب آلوده بنوشند وغذاي فاسد بخورند.جاي تعجب نيست اگر مردم در مناطق توسعه يافته شرق چين خواستار اين امر باشند كه: خانه ها نو،پول كافي، اما آب كثيف وزندگي كوتاه باشد.

4- دفن زباله هاي خارجي:نقض حقوق بشر در چين
اين موضوع براي هركسي كه با اوضاع واحوال وجريانات محيط زيست وتوسعه در چين آشناست ،مشكل است كه گزارشهاي مفصل رسانه ها را در مورد موضوع جنجال برانگيز دفن زباله هاي خارجي را ناديده بگيرد.ضمناً بايد توجه داشت كه تعدادي از شورشهاي مردمي بسيار جدي عليه تخريب محيط زيست شامل يكسري از وقايعي كه در طول رودخانه هواي هو (يكي از رودخانه هاي معروف چين) جايي كه مردم از آب آشا ميدني سالم محروم بودند وهيچ وقت توسط رسانه هاي رسمي پوشش داده نمي شد اتفاق افتاد ودر اثر اين حوادث دولت چين اغلب مجبور بود كه عكس العمل نشان دهد.
ازنيمه سال 1996 به بعد مبارزه شديد چيني ها عليه دفن زباله هاي خارجي به عنوان يك مسئله عمومي ونيرويي جديد وفراتر از ساير موضوعات مطرح گرديده است.براي دولت پوشش روزمره واردات غير قانوني زباله هاي خانگي وصنعتي مخرب محيط زيست توسط رسانه هاي دولتي در محتواي تعدادي از گزارشات وتحقيقات،نامتعارف مي نمود كه اين امر منجر به ايجاد زمينه اي در دولت پكن براي نزاع سياسي بسيار زياد برعليه اعمال نامطلوب وغير اخلاقي در تجارت بين الملل شد.پيكار عليه ورود زباله هاي خارجي بعنوان مبارزه اي مطرح بود كه رسماً شكل گرفت.همچنين يك فرصت استثنايي براي دولت چين مهيا گرديد تا به مردمش وبقيه جهانيان اعلام كند كه پكن به تعهدات خود درزمينه حمايت از حقوق بنيادين بشر در چين پايبند است.آز آن مهمتر اين مسئله فرصتي را براي دولت چين مهيا مي نمود كه تا براي جهانيان تفسير حقوق بشري خود را كه چندان متفاوت ازشرق نبوده، بلكه مطابق با واقعيت زندگی چيني ها است را بيشتر آشكار كند.
با تحقيقي گسترده در دو مورد چين وايالات متحده آمريكا مي توان دريافت كه در مورد دفن زباله هاي خارجي ،چين بطور موثرتر و بي سابقه اي از سلاح قوانين ومقررات مدد گرفته است.در چين روابط ومناسبات معمولاً بسيار مهمتر از شهرت تجاري يا سياسي هستند. هرچند مبارزه كنوني منجر به افزايش بيگانه هراسي نيز نشده وچين در تلاش است تابرداشت حقوق بشري خود را دريك مفهوم سياسي توضيح دهد.
به هر حال مبارزه در تماميت دولت چين ورسانه ها آغاز شده است.سازمانهاي غير دولتي در اين زمينه ظهور كرده اند.عليرغم اين حقيقت كه دفن زباله هاي خارجي داراي آثار مهمي بر كيفيت محيط زيست وزندگي روزمره مردم دارد ، عموم مردم اين مسئله را درك نكرده اند.فقدان دلمشغولي عمومي اصيل و فعاليت سازمانهاي غير دولتي راه حل ديگري را براي دولت - كه در اين مورد مناسبتر از ساير موضوعات زيست محيطي داخلي وبين المللي است- مقرر مي كند كه ممكن است نا كافي باشد.


پي نوشتها
- Changhua Wu and Simon Wange, Environment, Development and human rightes in chaina: A case study of foreign waste dumping.
مشخصات كتابشناسي اثرعبارت است از:
Zarsky,Lyuba,Human Rights & Environment conflicts and norms in a globalizing world,Earthhscan publications, 2002, pp.199-201
2- Life expectency
3- Caild immunization
4- T.S.P(Total Suspended Particulates)
5-World Health Organization
6- بطور كلي PHمحلولهاي اسيدي بين 0-7ومحلولهاي بازي از 7 تا 14 است سازمان جهاني حفاظت از محيط زيست حدود PHآب آشاميدني سالم را در گستره 5/6 تا 5/8 در نظر گرفته است.(م)
7- Chrocic Obstructive Pulmonary Diseases(COPD)
8- Huaiho
9- Plitical Fight
10- Xenophobia
11-Non-Govermental Organisations(NGOs)