چکیده:
ماده 26 اعلامیه جهانی حقوق بشر بیان می¬کند که «آموزش» باید فعالیت-های سازمان ملل متحد در جهت حفظ صلح و ترویج صلح در جهان باشد.
الگویی کوچک از ملل متحد، یک نوع شبیه¬سازی از نظام ملل متحد که در آن دانش آموزان نقش سفرای کشورهای عضو ملل متحد را بازی کنند، یک ابزار آموزشی قدرتمند برای کمک به دانش آموزان جهت درک محدودیت¬ها و قدرت بالقوه ملل متحد می¬باشد. بیشتر برنامه¬های الگویی ملل متحد معمولاً بر اساس سه مرحله/ گام متمایز انجام می¬شوند: اماده سازی-ارزیابی-نقش معلم

«مقدمه»
حقایق عالم را جز با علم و دانش نمی¬توان فرا گرفت، با همه، علم و دانش و تجربه، طریقه و وسیله¬اند تا آدمی دریابد که راه درست کدام است. یکی از علومی که در جهان امروز چه به لحاظ نظری و چه از حیث علمی بسیار مورد توجه جامعه بشری قرار گرفته است «حقوق انسانی» می-باشد.
در حیطه حقوق انسانی همه تولیدات نظری و تلاش¬های سازه کارهای نظارتی حقوقی معطوف به این امر باید باشد که بالاخره وضع بشر بهتر شود و گوهر کرامت ذاتی او بیشتر مورد محافظت قرار گیرد.
کار تحقیقی حاضر «آموزش حقوق بشر» در پی آن است که به عنوان ابزاری آسان برای آموزش حقوق بشر به کار رود و همچون چتری رنگارنگ شماری از حوزه¬های ابتدایی حقوق بشر را پوشش دهد.
این تحقیق پیشنهاداتی علمی به معلمین و دیگر مسئولین آموزشی ارائه می¬دهد که تمایل دارند آگاهی و اقدام برای حقوق بشر را در میان کودکان مدارس ابتدائی، راهنمایی و متوسطه ترویج نمایند(البته ترجیحاً مقطع دبیرستان). این تحقیق فرض را بر این می گیرد که همه انسانها از داشتن فرصتی برای کندو کاو و بررسی مسائل مر بوط به حقوق انسانها سود می برند.و اگر به دانش اموزان چنین فرصتی داده شود انها توانائی عمیقی را، فراتراز انچه که انتظارش می رود،دارند.


«واژگان»
- منشور سازمان ملل متحد در خصوص حقوق بشر
- وزارت آموزش و پرورش – مقطع متوسطه
- تاریخچه سازمان ملل متحد
- آموزش
- منشور جهانی حقوق بشر:

«محتوای آموزش حقوق بشر»
تاریخچه حقوق بشر داستانی مفصل از تلاش های انجام شده جهت تعریف کرامت و ارزش ابتدایی انسان و بنیادی ترین حقوق او برای ما بیان می نماید. این تلاش ها تا امروز ادامه داشته اند. معلم ممکن است نیاز داشته باشد تا گزارش را از این تاریخچه به عنوان بخشی ضروری از آموزش حقوق بشر در مطالب درس گلخانه. این مطالب را میتوان همچنین بصورت مرحله به مرحله به نسبتی که دانش آموزان پخته تر و بالغ تر میگردند، پیچیده تر نمود مبارزه برای حقوق مدنی و سیاسی، مبارزه برای ایفا بردگی، تلاش برای رسیدن به عدالتاقتصادی و اجتماعی، دستیابی به اعلامیه جهانیحقوق بشر و پیمان نامه های بین المللی حقوقمدنی و سیاسی و حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و همه پیمان نامه ها و اعلامیه هایی که در پی آمدند، به ویژه پیمان نامه حقوق کودک، همه این عناوین یک چارچوب اولیه حقوقی و مفهومی را ارائه میدهند .
هسته اصلی محتوای آموزش حقوق بشر در مدارس در اعلامیه جهانی حقوق بشر و پیمان نامه حقوق کودک میباشد. این اسناد در سطح جهانی به رسمیت شناخته شده اند اصول و نظراتی را ارائه میدهند که با آنها می توان تجربه ها را ارزیابی کرد و یک نوع فرهنگ مدرسه ای ایجادنمود که برای حقوق بشر ارزش قائل می شود، حقوقی که در این این اصول و ایده ها (نظرات) گنجانده شده جهانی هستند، اما در هر صورت، مدارک و تاریخچه حقوق بشر حتی اگر بابیشترین مهارت و توجه آموزش داده شود، نمی توانند به تنهایی حقوق بشر را در کلاس درسزنده نموده و وارد کلاس نمایند. برای اینکه این اسناد معنایی بیشتر از معنایی ذهنی و مجرد داشته باشند، ضروری است که دانش آموزان از بعد تجربیات خود در زندگی واقعی با آنها مواجه شده و از نقطه نظر درک خودشان از عدالت، آزادی و برابری با آنها دست و پنجه نرم کنند.

«حقوق و مسؤولیت¬ها»
تحقیقات نشان داده است که برخی از دانش آموزان مقاطع ابتدایی و متوسطه بعضی اوقات دچار عدم اعتماد به نفس هستند که توانایی آنها را در جوشیدن با دیگران محدود می¬نماید. آموزش برای حقوق بشر می-تواند مستلزم برگشت به سرآغاز و ابتدا آموزش اعتماد به نفس و بردباری باشد. ایجاد جوی خوب در کلاس کمک می¬کند تا آموزش حقوق بشر مؤثر واقع شود. (منظور از جو خوب به وجود آمدن رابطه صمیمانه بین معلم و دانش آموزان است) برای آنکه اصول اولیه فرهنگ حقوق بشر زنده باقی بماند، مردم باید همه چنان فایده¬ای را در دفاع از این اصول ببینند «من حق دارم که این کار را انجام دهم، چون حق دارم پس در قبال آن مسئولیتی نیز دارم». (همیشه حق در مقابل مسئولیت مطرح است)
حق به واسطه دلایلی که اقامه می¬شود، موجودیت پیدا می¬کند و این دلایل نیز باید دلایل خوبی باشند. تا زمانی که مردم فرصت آن را پیدا نکنند که خود این دلایل را بیابند، هنگامی که حقشان را از آنها گرفته یا آنها را از آن مرحوم می¬کنند، این حق را طلب نمی¬نمایند و یا احساس مسئولیتی در وجود خود برای دفاع از حق دیگران نمی¬یابند.
ما باید تلاش کنیم دانش آموزان دریابند که چرا حقوق بشر این قدر مهم است زیرا فهمیدن این مسئله باعث ایجاد مسئولیت در دانش آموزان می-شود و یادگیری این مسائل چه جایی بهتر از مدرسه؟
البته این نیز امکان¬پذیر است که از جهت دیگری پیش برویم: آموزش برای حقوق بشر ابتدا از نظر مسئولیت ما و تعهدات. اما باز هم معلمین تمایل خواهند داشت که کاری بیشتر از تذکر دادن به دانش آموزان در خصوص وظایفشان انجام دهند. برای زنده کودک جنبه واقع بینانه به این ایده¬ها، معلمان فرصت¬هایی را برای دانش آموزان جهت درک و پذیرش حقیقی چنین مسئولیت¬های اجتماعی به وجود می¬آورند.
معلمان و دانش آموزان در این صورت اصول و مهارت¬های لازم برای حل تعارضات (فکری) اجتناب¬ناپذیر مربوط به مسئولیت¬ها، تعهدات یا حقوقی که مطرح می¬شوند را دارا خواهند بود.



«فنون تعلیمی برای آموزش حقوق بشر»
فنون پیشنهاد شده نمایانگر این هستند که معلمان چگونه می¬توانند همدلی و تخیل، اخلاقی دانش آموزان را در کار دخیل نموده، فرضیات آنها را به چالش بکشند و مفاهیمی مانند کرامت انسانی و برابری را در تجربیات روزمره دانش آموزان با مردم با قدرت و مسئولیت ادغام نمایند.
ثابت شده است که این فنون (کلینک¬ها) به ویژه برای آموزش حقوق بشر متناسب و صحیح می¬باشد، زیرا ترغیب کننده و مشوق تفکر، انتقادی، یادگیری شناختی و احساس احترام به اختلافات در تجربه و عقیده و حضور فعالانه همه شرکت کنندگان در آموزش جاری می¬باشند.
1- مشکل گشایی گروهی از طریق پویاسازی در ذهن:
این فن را می¬توان برای رسیدن به راه¬حل¬هایی برای آن دسته از مشکلات به کار برد که هم نظری و هم عملی هستند و کاربرد این فن مستلزم آن است که یک مسئله ابتدا تجزیه و تحلیل شده و سپس راه¬حل¬هایی برای آن به وجود بیاید. مشکل گشایی گروهی درجه بالای از مشارکت را موجب شده و آنهایی که در این «فن» دخیل هستند را تا درجه حداکثر فعالیت تحریک می¬سازد. پس از ارائه یک مسئله همه ایده¬ها در پاسخ به این هستند بر روی یک تخته یا یک کاغذ بزرگ (چارت) ثبت می¬شوند، همه پاسخ¬ها بحث می¬شوند، هیچ توضیحی مورد نیاز نیست و در مورد هیچ پیشنهادی قضاوت نمی¬شود و در این مرحله هیچ پیشنهادی رد یا قبول نمی¬گردد. سپس معلم پاسخ¬ها را دسته¬بندی و تجزیه و تحلیل می¬نماید که در این مرحله برخی از پاسخ¬ها ترکیب می¬شوند برخی مورد قبول قرار می-گیرند و برخی رد می¬شوند سرانجام گروه پیشنهادات را انجام داده و در مورد مسئله تصمیماتی می¬گیرد .
2- مطالعات موردی:
دانش آموزان در گروه¬هایی کوچک با مواردی واقعی یا خیالی کار می¬کنند که آنها را ملزم به اعمال استانداردهای حقوق بشری می¬نماید. مطالعات موردی باید بر پایه فیلم¬نامه¬های معتبر واقعی¬ای باشند که بر روی دو یا سه مسئله اصلی تمرکز دارند. فیلم¬نامه¬هایی که بررسی می¬شود را می-توان به دانش آموزان برای بررسی تمامی آن ارائه داد و یا به صورت بخش به بخش به عنوان موقعیتی در حال تحقق در اختیار آنها گذارد، معین فرضیه در حال تکاملی آنها به آن پاسخ می¬دهند. این روش، مشوق تجزیه و تحلیل و حل مسئله و مهارت¬های برنامه¬ریزی و نیز تعاون و ایجاد و یک گروه می¬باشد. از مطالعات موردی می¬تواند برای ایجاد مذاکرات، مباحثات و یا تحقیقات بیشتر بهره برد.


3- بیان خلاق افکار:
هنر می¬تواند کمک نماید تا مفاهیم، عینی¬تر شده و مسائل انتزاعی شخصی شده، از طریق ایجاد پاسخ¬های عاطفی و فکری به حقوق بشر بر روی نگرش-ها تأثیر گذاشته شود. این فصول می¬توانند شامل داستان¬نویسی، شعر سرایی، هنرهای گرافیکی، مجسمه¬سازی، نمایش آوازه حرکات موزون باشند. لزومی ندارد که معلمین خود هنرمند باشند بلکه آنها باید صرفاً وظایف مربوطه را مشخص نموده و راهی را به دانش آموزان ارائه دهند تا در خلاقیت¬های خود سهیم کردند.
4- مباحث:
فنون زیادی برای تشویق¬ بحث¬های مفید به صورت دو نفره، گروه¬های کوچک و یا برای تمامی کلاس وجود دارد. برای ایجاد محیطی از اعتماد و احترام دانش آموزان می¬توانند مقرراتی را برای بحث وضع نمایند.

5- سفرهای میدانی- بازدیدهایی از جامعه:
دانش آموزان از تعمیمی و گسترش یافتن مدرسه به یک اجتماع سود خواهند برد و از محل¬هایی که در آنجا مسائل مربوط به حقوق بشر مطرح می¬شود مثلاً دادگاه¬ها، زندان¬ها، مرزهای بین¬المللی و یا از محل¬هایی که افراد در آنجا سعی می¬کنند تا از حقوقی دفاع کنند و یا قربانیانی را نجات دهند مانند سازمان¬های غیر دولتی، بانک¬های غذا و پوشاک و کلینک¬های رایگان، مطالب بسیاری یاد می¬گیرند.
6- مصاحبه¬ها:
مصاحبه¬ها باعث یادگیری مستقیم شده و مسائل و تاریخچه¬ها را به صورت شخصی ارائه می¬دهند. آنها که مصاحبه می¬شوند می¬توانند خانواده، اعضای جامعه، فعالان، رهبران و یا شهود عینی حوادث حقوق بشری باشند، چنین گزارشات شفاهی¬ای می¬توانند به مستندسازی و درک مسائل حقوق بشری در جامعه کمک نمایند.
7- پروژه¬های تحقیقاتی:
عناوین حقوق بشری فرصت¬های زیادی را برای تحقیقات مستقل عرضه می-دارند. این فرصت می¬تواند تحقیق رسمی با استفاده از کتابخانه یا اینترنت و یا تحقیق غیر رسمی از طریق مصاحبه¬ها، نظرسنجی¬ها، مشاهدات رسانه¬ای و دیگر تکنیک¬های جمع¬آوری داده¬ها باشد. این پروژه¬های تحقیقاتی چه شخصی با گروهی، در هر صورت مهارت های را به صورت تدریجیدر جهت تفکر مستقل و تحلیل داده ها توسعه میدهند ودرک افراد را از پیچیدگی مسائل حقوق بشری عمیق تر می کنند.

8-ایفای نقش- شبیه سازی(همانند نگاری):
ایفای نقش (در روانشناسی) مانند یک نمایش کوتاه است که در مقابل افراد کلاس بازی می شود. بخش عمده این کار فی البداهه انجام میشود و آن را میتوان بصورت یک داستان تعریف کرد و یا بصورت یک موقعیت، ایفای نقش ارزشی ویژه برای حساس کردن دانشآموزان نسبت به احساست و نقطه نظر ها و دیدگاه های گروه های دیگر و اهمیت بعضی از مسائل خاص دارد. بعد از ایفای نقش، وقت کافی برای مباحثه اختصاص داده می شود که بسیار اثر گذار می باشد.
9-کمک های تصویری:
یادگیری را میتوان با بکار بردن تخته سیاه، فیلم های شفاف، پوستر، اشیا نمایشی، چارت ها، عکس ها، اسلاید ها، فیلم های آپاراتی افزایش داد.
10- ارزشیابی:
محتوای اطلاعات و سطح میزان درک دانش آموزان را می توان به صورت استاندارد آزمایش نمود. اما به هر حال، ارزیابی نگرش ها و تغییر نگرش بسیار سخت تر است زیرا نگرش ماهیتی انتزاعی و غیر عینی دارد. پرسشنامه های باز که در فوااصل مکرر داده می شوند ساده ترین انواعارزشیابی می باشند اما تاثیر آنها گذرا میباشد.
ارزیابی این مسئله که آیا وضعیت حقوق بشری اجتماع مدرسه پیشرفت کرده و بهبود یافته یانه، نیز به همین اندازه دشوار میباشد. با این وجود اگر شاخص های مو فقیت با دقت تعریفشوند و ارزشیابی به صورت منظم و قاعده مند انجام بگیرد، تغییرات حاصله در محیط مدرسهرا می توان کنترل کرد و واکنش مناسب را در رابطه با آنها انجام داد.

«عناوين حقوق بشر»
فرهنگ حقوق بشر تلاش دارد تا اصولي را براي رفتار و كردار مثبت همه انسان‌ها تعريف نمايد. آنچه در اين مرحله مطرح مي‌شود موضوعاتي است كه در تحقق اين اصول جريان دارند. اگر چه تا بحال در اين مورد شمار اندكي از فعاليت‌ها براي هر موضوع توصيف شده اما همين اندك نيز بايد نقطه شروعي براي فراهم آوردن فعاليت‌هاي ابتكاري خود معلمين گردد هر چند كه برخي از اين موضوعات ممكن است اختلاف برانگيز باشند بنابراين تشخيص و صلاحديد معلمين در به كار بستن آن‌ها لازم است برخي از اين اصول عبارتند از:
الف ـ حفاظت از حيات فرد در جامعه:
براي تثبيت معناي واضح از انسانيت به عنوان تركيبي از افراد واحد، معلم مي‌تواند همراه با دانش‌آموزان در مورد اين مفهوم كندوكاو نمايد كه «انسان بودن» به چه معنايي مي‌باشد. انسان‌ها مخلوقاتي اجتماعي هستند، ما انسان‌ها شخصيت فردي داريم، اما بيشتر چيزها را از طريق زندگي با ديگران ياد مي‌گيريم. بنابراين، كار در رابطه با فرد، كار در رابطه با اجتماع نيز مي‌باشد.
ب ـ حمايت از كودكان:
معلمين بايد سركلاس پيمان‌نامه حقوق كودك را بصورت كامل تدريس و بررسي نمايند و همه موادي كه نوعي حمايت از كودكان محسوب مي‌شود و در سر كلاس با دانش‌آموزان به بحث و تبادل افكار بپردازند.
ج ـ صلح:
صلح شعار سال 2009 بوده كه آقاي بانكي‌مون دبير كل محترم سازمان ملل در آن سال اعلام نمودند كه «اي مردم جهان اگر صلح مي‌خواهيد براي عدالت تلاش كنيد» همين فرمايش آقاي بانكي‌مون براي معلمين بهترين سوژه براي بحث و بررسي سر كلاس مي‌باشد دانش‌آموزان مي‌توانند عقايد و نظرات خود را در مورد اين جمله بيان كرده و اثرات منفي جنگ و همچنين اثرات مثبت صلح را بيان نمايند.
د ـ تبعيض
هيچ كس بيشتر يا كمتر از بقيه «انسان‌ها» نيست. همه انسان‌ها برابرند و به تساوي از حقوق انساني بهره‌مند باشند در اين رابطه زن و مرد و رنگين پوست و سفيد پوست، فقير و ثروتمند هيچ فرقي با هم ندارند.
معلمين در بحث تبعيض بايد به مسائل اجتماعي و اقتصادي توجه خاصي بنمايند و در اين مورد مسئوليت سنگيني بر عهده معلمين باشد زيرا كه اگر تبعيضات شناسايي نشوند تداوم خواهند يافت و به روي يك نسل از جوانان تأثير منفي خواهد گذاشت.
هـ ـ تبعيض و مسئله جنسيت؟
تبعيض جنسي هنوز به عنوان يكي از رايج‌ترين و زشت‌ترين منابع بي‌عدالتي اجتماعي باقي مانده است، جنسيت‌گرايي مانند نژاد گرايي ممكن است شامل هر جنبه‌اي از فرهنگ جامعه باشد. فرهنگ و آداب و رسوم غلط در نگرش و برخوردهاي افراد منعكس مي‌شود و ناخودآگاه تبعيض را در جامعه گسترش مي‌دهد بنابراين بايد با فرهنگ و آداب و رسوم غلط به مبارزه برخواست. معلمين در اين ميان بايد توجه دانش‌آموزان را به مسئله زشت تبعيض ميان زن و جلب نموده و نقش برجسته مادر در خانواده و زن در اجتماع را براي دانش‌آموزان توضيح بدهند. معلمين در اين رابطه مي‌توانند رهبران سياسي زن و دانشمندان زن را مثال زده و ذهن دانش‌آموزان به سوي جامعه بدون تبعيض جنسيتي سوق دهند.
نتيجه‌گيري:
آموزش حقوق بشر تنها يك آغاز است. هدف از اين آموزش تحريك ذهن دانش‌آموزان در جهت پيشبرد اهداف حقوق بشر دوستانه مي‌باشد. يعني درك پايه‌اي از حقوق بشر و تعهد بدان بايد در ذهن كودكان و نوجوانان نقش بربندد.
هدف قدرت دادن و الهام بخشيدن به معلمين و انگيزه دادن به آ‌ها جهت يافتن كارآمدترين روش‌ها و راهبردهاي آموزشي براي گنجاندن حقوق بشر در درون برنامه درسي و فرهنگ مدارسشان مي‌باشد. معلمين بايد ترغيب بشوند كه به دنبال ديگر مدرسين حقوق بشر شبكه‌هايي را براي سهيم شدن در نظرات و تجربيات تشكيل دهند.
يكي از اهداف نهايي آموزش حقوق بشر ايجاد فرهنگ اصيل حقوق بشري است براي اينكار بايد دانش‌آموزان ياد بگيرند تجربيات زندگي واقعي را از جنبه حقوق بشري ارزيابي كنند و اين كار را بايد با ارزيابي رفتار خود و اولين جامعه‌اي كه در آن زندگي مي‌كنند انجام دهند. دانش‌آموزان نياز دارند به اينكه يك ارزيابي صادقانه از چگونگي تطابق و سازگاري واقعيتي كه هر روزه تجربه مي‌كنند با اصول حقوق بشري انجام داده و سپس مسئوليتي فعال در رابطه با بهبود بخشيدن به اجتماعشان را بپذيرند.

منابع:
1- بولتن تخصصي سازمان ملل متحد 2002 ـ سازمان بين‌المللي و حقوق بشر تهران ـ انتشارات امور بين‌الملل.
2- پيمان‌نامه حقوق كودك ـ انتشارات يونيسف
3- حبيب‌زاده، حمد حعفر (1383)، حقوق بشر و دغدغه ملت‌ها، تهران، چاپ دادگستر
4- كتابچه الفباي آموزش حقوق بشر براي مدارس ـ انتشارات كميسيون حقوق بشر
5- مستقيمي، بهرام (1385)، آموزش حقوق بشر و حقوق بين‌الملل، تهران، انتشارات ميزان.
6- منشور سازمان ملل متحد در رابطه با حقوق بشر، انتشارات يونيسف.
7- منشور جهاني حقوق بشر، انتشارات يونيسف.

Abstract
Article 26 the universal Declaration of Human Rights states that education should be to maintain peace in the world.
Gvch ky the un model united Nations sinmulation in which a student a mbassador role cache.
Firmware member of the united Nations play. This simulation is for students to understamd the strengths and imitatins.
Plattem letters are usually based on the united Nations shall be carried out in three stages:
Preparation – evaluation – Role of the teacher.
Key words:
Chater of the united Nationas charter on Human Rights.
Education and Rvrsh, History of the united Nations.
Education, universal Declaration of Human Riahts.
Elementary schools