شماره پرونده: هـ ت/ 0300194 

*شماره دادنامه سیلور:  14043139000016978      تاریخ: 1404/01/09

* شاکی: آقای حسین رستمی هفشجانی

*طرف شکایت: نهاد ریاست جمهوری

*موضوع شکایت و خواسته: ابطال مصوبه تشكیل بخش كوه یخاب و دهستان ده محمد، دهستان چاه مسافر در استان خراسان جنوبی شامل بندهای ث، ج، چ، ح، خ و د مصوبه هیات وزیران به شماره 60314/ت61987 هـ به تاریخ 1403/04/13

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

* شاکی دادخواستی به طرفیت نهاد ریاست جمهوری به خواسته ابطال مصوبه تشكیل بخش كوه یخاب و دهستان ده محمد، دهستان چاه مسافر در استان خراسان جنوبی شامل بندهای ث، ج، چ، ح، خ و د مصوبه هیات وزیران به شماره 60314/ت61987 هـ به تاریخ 1403/04/13 به دیوان عدالت اداری تقدیم کرده که به هیأت عمومی ارجاع شده است متن بندهای مورد شکایت به قرار زیر می باشد:

"هیات وزیران در جلسه مورخ 1403/3/16 به پیشنهاد شماره 171795 مورخ 1402/8/17 وزارت کشور و به استناد ماده 13 قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری مصوب 1362 تصویب کرد:

......

ث ـ در بخش دستگردان شهرستان طبس، یک دهستان به نام ده محمد از ترکیب روستاها و مزرعه ها و مکان های واقع در محدوده جغرافیایی موضوع نقشه پیوست، از جمله روستاها، مزرعه ها و مکان های زیر ایجاد می شود:

1ـ ده محمد 2ـ ملوند 3ـ امیرآباد 4ـ کلشانه 5ـ همت آباد 6 ـ سیب کوه 7ـ مبشر آباد 8 ـ محمدآباد 9ـ فتح آباد 10ـ نصرت آباد 11ـ دلکوه 12ـ حسن آباد اعتماد 13ـ منصوریه 14ـ ازبکوه قدیم 15ـ تلخوری 16ـ محمدیه 17ـ حوض عزیز 18ـ درنجان 19ـ رباط دهنه 20ـ معدن چاه سرب 21ـ فغانی 22ـ پاشنه دران 23ـ محمدآباد صاحبکار 24ـ ایستگاه راه آهن شیرگشت

ج ـ روستای ده محمد به عنوان مرکز دهستان ده محمد تعیین می شود.

چ ـ در بخش دستگردان شهرستان طبس، یک دهستان به نام چاه مسافر از ترکیب روستاها و مزرعه ها و مکان های واقع در محدوده جغرافیایی موضوع نقشه پیوست که تایید شده به مهر دفتر هیات دولت است، از جمله روستاها، مزرعه ها و مکان های زیر ایجاد می شود:

1ـ چاه مسافر 2ـ هوک 3ـ کل حوض ها 4ـ حوض ریزه 5ـ چاه شور 6 ـ چاه پیاب 7ـ عبید 8 ـ مشاع عبید 9ـ رباط زنگیچه 10ـ کال عبدالغنی 11ـ حوض کربلایی اسدالله.

ح ـ روستای چاه مسافر به عنوان مرکز دهستان چاه مسافر تعیین می شود.

خ ـ در شهرستان طبس یک بخش به نام کوه یخاب از ترکیب دو دهستان کوه یخاب و چاه مسافر ایجاد می شود.

دـ روستان تپه طاق به عنوان مرکز بخش کوه یخاب تعیین می شود.

.....ـ معاون اول رئیس جمهور"

*دلایل شاکی برای ابطال مقرره مورد شکایت:

شاکی به موجب دادخواست تقدیمی اعلام کرده است:

ـ ماده 3 قانون تقسیمات كشوری مصوب 1362 و اصلاحی 1389 بیان می دارد:

دهستان كوچكترین واحد تقسیمات كشوری است كه دارای محدوده جغرافیایی معین بوده و از به هم پیوستن چند روستا، مكان، مزرعه همجوار تشكیل می شود كه از لحاظ محیط طبیعی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی همگن بوده و امكان خدمات رسانی و برنامه ریزی در سیستم و شبكه واحدی را فراهم می نماید.

تبصره 1ـ حداقل جمعیت دهستان با در نظر گرفتن وضع پراكندگی و اقلیمی كشور به سه درجه تراكمی به شرح زیر تقسیم می شود: الف ـ تراكم زیاد 8000 نفر. ب ـ تراكم متوسط 6000 نفر. ج تراكم كم 4000 نفر.

در بند چ، تشكیل دهستان چاه مسافر از تركیب توابع مذكور(چاه مسافر، هوك، كل حوض ها، حوض ریز، چاه شور، چاه پیاب، عبید، مشاع عبید، رباط زنگیچه، كال عبدالغنی، حوض كربلایی اسدالله) در سرشماری رسمی 1395، مجموعا 474 نفر بوده و با تبصره 1 ماده 3 كاملا كاملا در تضاد است.

قابل ذكر است مستند تشكیل دهستانها، بخشها و شهرستانها براساس آمار جمعیتی مركز آمار ایران می باشد. همچنین باید خاطر نشان كرد براساس این ماده قانونی، ملاك تشكیل دهستان جمعیت رسمی ساكن آن است. با این ابطال، تشكیل بخش كوه یخاب در بند خ نیز در این مرحله خود به خود كم لن یكن می شود.

2ـ همچنین در بند ث، تشكیل دهستان ده محمد از تركیب توابع مذكور (ده محمد، ملوند، امیراباد، كلشانه، همت آباد، سیب كوه، مبشرآباد، محمدآباد، فتح آباد، نصرت آباد، دلكوه، حسن آباد اعتماد، منصوریه، ازبكوه قدیم، تلخوری، محمدیه، حوض عزیز، درنجان، رباط دهنه، معدن چاه سرب، فغانی، پاشنه دران، محمدآباد صاحبكار، ایستگاه راه آهن شیرگشت) در سرشماری رسمی 1395، مجموعا 1137 نفر بوده و با تبصره 1 ماده 3 كاملا كاملا در تضاد است.

3ـ ماده 6  قانون تقسیمات كشوری بیان می دارد: بخش واحدی است از تقسیمات كشوری كه دارای محدوده جغرافیایی معین بوده و از به هم پیوست چند دهستان همجوار مشتمل بر چندین مزرعه، مكان، روستا و احیاناً شهر كه در آن عوامل طبیعی و اوضاع اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی واحد همگنی را به وجود می آورد به نحوی كه با در نظر گرفتن تناسب، وسعت، جمعیت، ارتباطات و دسترسی و سایر موقعیت ها، نیل به اهداف و برنامه ریزیهای دولت در جهت احیاء امكانات طبیعی و استعدادهای اجتماعی و توسعه امور رفاهی و اقتصادی آن تسهیل گردد.

تبصره 1ـ حداقل جمعیت محدوده هر بخش بدون احتساب نقاط جمعیت شهری با در نظر گرفتن وضع پراكندگی و اقلیمی كشور به دو درجه تراكمی به شرح زیر تقسیم شده است.

الف ـ مناطق با تراكم زیاد سی هزار نفر.

ب ـ مناطق با تراكم متوسط 20 هزار نفر.

تبصره 2ـ در نقاط كم تراكم، دورافتاده، مرزی، جزایری، جنگلی، كویری و نقاط محروم و توسعه نیافته و همچنین جمعیت عشایری كه بیش از شش ماه در منطقه حضور دارند با توجه به كلیه شرایط اقلیمی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تا حداقل ده هزار نفر جمعیت با تصویب هیأت وزیران و درموارد استثنائی با تصویب مجلس، جمعیت بخش می تواند كمتر از میزان فوق باشد. (اصلاحی مصوب 1389/12/4)

در اصلاحی 1389 این قانون: تا حداقل 10 هزار نفر جمعیت نیز تشكیل بخش توسط هیات وزیران نیز مجاز شده است و كمتر از آن به هیچ وجه در صلاحیت هیات وزیران نبوده است.

در بند خ، تشكیل بخش كوه یخاب شامل دهستان كوه یخاب(1061 نفر) و دهستان چاه مسافر(474 نفر) صرف نظر از غیر قانونی بودن تشكیل دهستان چاه مسافر لیكن از آن جهت كه براساس سرشماری 1395، اساساً بخش كوه یخاب جمعا 2075 نفر جمعیت داشته و بسیار كمتر از حتی حداقل 10 هزار نفر رسمی برای تشكیل بخش است و با تبصره 1 و 2 ماده 6 كاملا در تضاد است و باید باطل شود.

قابل ذكر است بخش كوه یخاب و منطقه مذكور با فرض كویری بودن و محروم بودن باید حداقل 10 هزار نفر جمعیت رسمی داشته باشد و چون ندارد تشكیل آن كاملاً غیر قانونی است. 

*خلاصه مدافعات طرف شکایت: 

علی رغم ابلاغ دادخواست و ضمائم آن پاسخی از طرف شکایت واصل نشده است.

پرونده شماره هـ ت/0300194 مبنی بر درخواست ابطال بندهای (ث)، (ج)، (چ)، (ح)، (خ) و (د) تصویب نامه شماره 60314/ت61987هـ مورخ 1403/4/13 هیات وزیران در جلسه هیات تخصصی شهرسازی، منابع طبیعی و محیط زیست مورد رسیدگی قرارگرفت و اعضای محترم هیات به اتفاق آرا به شرح ذیل اعلام نظر نمودند:

رای هیات تخصصی شهرسازی، منابع طبیعی و محیط زیست

1ـ بر اساس ماده 3 قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات كشوری مصوب 1362 مقرر گردیده: «دهستان كوچكترین واحد تقسیمات كشوری است كه دارای محدوده جغرافیائی معین بوده و از بهم پیوستن چند روستا، مكان، مزرعه همجوار تشكیل می شود كه از لحاظ محیط طبیعی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی همگن بوده و امكان خدمات رسانی و برنامه ریزی در سیستم و شبكه واحدی را فراهم می نماید.» بر اساس تبصره 1 این ماده نیز مقرر گردیده: «حداقل جمعیت دهستان با در نظر گرفتن وضع پراكندگی و اقلیمی كشور به سه درجه تراكمی بشرح زیر تقسیم می شود:

الف ـ تراكم زیاد 8000 نفر.

ب ـ تراكم متوسط 6000 نفر.

ج ـ تراكم كم 4000 نفر.»

بر اساس تبصره 2 ماده مذکور نیز مقرر گردیده: «دهستان های موجود كه از نظر وسعت، جمعیت و دسترسی دارای تراكم مطلوب بوده در قالب موجود باقی و آن تعداد از دهستان هایی كه از این لحاظ نامتناسب می باشند از طریق تقسیم و یا ادغام تعدیل و به دهستان های جدید تبدیل خواهند شد.»

2ـ بر اساس ماده 6 قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات كشوری مصوب 1362 مقرر گردیده: «بخش واحدی است از تقسیمات كشوری كه دارای محدوده جغرافیائی معین بوده و از بهم پیوستن چند دهستان همجوار مشتمل بر چندین مزرعه، مكان، روستا و احیاناً شهر كه در آن عوامل طبیعی و اوضاع اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی واحد همگنی را به وجود می آورد به نحوی كه با در نظر گرفتن تناسب، وسعت، جمعیت، ارتباطات و دسترسی و سایر موقعیت ها، نیل به اهداف و برنامه ریزی های دولت در جهت احیاء امكانات طبیعی و استعدادهای اجتماعی و توسعه امور رفاهی و اقتصادی آن تسهیل گردد.» بر اساس تبصره 1 این ماده اصلاحی مصوب 1389 نیز مقرر گردیده: «حداقل جمعیت محدوده هر بخش، با در نظر گرفتن وضع پراكندگی و اقلیمی كشور به دو درجه تراكمی به شرح زیر تقسیم شده است:

الف ـ مناطق با تراكم زیاد سی هزار نفر.

ب ـ مناطق با تراكم متوسط بیست هزار نفر.»

بر اساس تبصره 2 ماده مذکور اصلاحی مصوب 1389 نیز مقرر گردیده: «در نقاط كم تراكم، دورافتاده، مرزی، جزایری، جنگلی، كویری و نقاط محروم و توسعه نیافته و همچنین جمعیت عشایری كه بیش از شش ماه در منطقه حضور دارند با توجه به كلیه شرایط اقلیمی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تا حداقل ده هزار نفر جمعیت با تصویب هیأت وزیران و در موارد استثنائی با تصویب مجلس، جمعیت بخش می تواند كمتر از میزان فوق باشد.»

3ـ بر اساس تبصره 1 ماده 7 قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات كشوری اصلاحی مصوب 1389 مقرر گردیده: «حداقل جمعیت شهرستان با در نظرگرفتن وضع پراكندگی و اقلیمی كشور به دو درجه تراكمی بشرح زیر تقسیم می شود.

الف ـ تراكم زیاد 120000 نفر. ب ـ تراكم متوسط 80000 نفر.» بر اساس تبصره 2 این ماده نیز مقرر گردیده:«در نقاط كم تراكم، دورافتاده، مرزی، جزائری و كویری و نقاط كمتر توسعه یافته (طبق فهرست سالانه دولت) با توجه به كلیه شرایط اقلیمی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی با تصویب هیئت وزیران و در موارد استثنائی با تصویب مجلس شورای اسلامی می تواند كمتر از 50 هزار نفر باشد.»، لذا هیات وزیران با حصول شرایط مذکور در این تبصره صلاحیت ایجاد شهرستان با جمعیت کمتر از 50 هزار نفر را در نقاط كم تراكم، دورافتاده، مرزی، جزائری و كویری و نقاط كمتر توسعه یافته دارد.

4ـ سابقاً بر اساس آرای شماره 140331390000561376 مورخ 1403/3/8 و 140331390000988627 مورخ 1403/4/30 هیات تخصصی شهرسازی، منابع طبیعی و محیط زیست در موارد مشابه رای به رد شکایت صادر شده است.

بنابه مراتب مذکور و با اخذ وحدت ملاک از مفاد آرای مذکور و با عنایت به اینکه بندهای (ث)، (ج)، (چ)، (ح)، (خ) و (د) تصویب نامه شماره 60314/ت61987هـ مورخ 1403/4/13 هیات وزیران منتهی به ایجاد شهرستان «عشق آباد» به شرح بند (ذ) این مصوبه گردیده، لذا بندهای (ث)، (ج)، (چ)، (ح)، (خ) و (د) تصویب نامه مذکور با رعایت مفاد تبصره های 1 و 2 ماده 3 و تبصره های 1 و 2 ماده 6 و تبصره 1 ماده 7 قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات كشوری مصوب 1362 به تصویب رسیده و مغایرتی با قوانین و مقررات مورد استناد شاکی نداشته و خارج از حدود اختیارات مرجع وضع آن نبوده و قابل ابطال نمی باشد. این رای به استناد بند (ب) ماده 84 قانون دیوان عدالت اداری اصلاحی مصوب 1402 ظرف مهلت بیست روز از تاریخ صدور از جانب رئیس محترم دیوان عدالت اداری یا 10 نفر از قضات محترم دیوان عدالت اداری قابل اعتراض است. همچنین این رای به استناد ماده 93 قانون مذکور پس از قطعیت در رسیدگی و تصمیم گیری های آتی مراجع قضایی و اداری، معتبر و ملاک عمل خواهد بود.

رئیس هیأت تخصصی شهرسازی، منابع طبیعی و محیط زیست دیوان عدالت اداری ـ شهریار قلعه