خیارغبن و احکام راجعه به آن
بسمه تعالی
موضوع : خیار غبن و احکام راجعه به آن
با توجه به گشترش علم حقوق و معاملات احتمالا اصطلاح خیار در معاملات را شنیده و یا در مفاد قرارداد ها مشاهده کرده باشید ما نیز در این مقاله سعی بر آن داریم که بصورت ساده در خصوص ماده 396 قانون مدنی در مبحث خیارات و احکام راجعه به آن ،در باب خیار غبن ، مطالبی را برای برای آشنایی بشتر خوانندگان قرار دهیم
* خیار
در اصطلاح فقهی یا حقوقی به معنای حقی است برای طرفین جهت برهم زدن قرارداد یک جانبه و اختیاری است که فرد در فسخ و برهم زدن معامله دارد
*عقودی که لزوم آنها ذاتی و حکمی است موضوع خیار قرار نمیگیرد به مانند عقد نکاح و شرط خیار در عقد نکاح موجب بطلان عقد میگردد
*عقودی که موضوع آن منشا حق باشد مانند و بیع ، اجاره و ... که در اینگونه عقود لازم خیار حقی است برای دوطرف که فرایند تعهد و التزام آنان به عقد است
* غبن
در لغت به معنای فریب و مکر است یا در اصطلاح بمعنای فروختن مال خود به کمتر از قیمت واقعی آن و یا برعکس خریدن کالایی بیشتر از بهای واقعی آن با جهل فریب خورده در خرید و فروش (فروشنده یا خریدار)
مثال 1 :
شخص ( الف )ملکی را که قیمت آن 100 میلیون می باشد به قیمت 300 میلیون به شخص( ب) فروخته است که تفاوت قیمت قابل توجه و فاحش است فلذا شخص ب می تواند بموجب ماده 416قانون مدنی بعد از علم به غبن معامله را در صورت لحاظ شرایط ذیل فسخ نماید
بررسی مواد قانون مدنی ماده 416 تا 421 -ششم – در خیار غبن در قانون مدنی
* ماده 416 قانون مدنی در مبحث خیارات و احکام راجعه به آن
هریک از متعاملین که در معامله ، غبن فاحش داشته باشد بعد از علم به غبن میتواند معامله را فسخ کند
یعنی زیانی که در اثر عدم تعادل بین قیمت پرداخت شده توسط مشتری و ارزشی که کالا واقعا داشته است، به میزان بسیار زیاد و قابل توجهی (فاحش) به طرف دیگر قرارداد وارد شده است همانند مثال 1
* ماده 417 قانون مدنی در مبحث خیارات و احکام راجعه به آن
غبن در صورتی فاحش است که عرفا قابل مساحمه نباشد ،البته ثبوت خیار به تحقق دو شرط است یکی جهل فریب خورده در خرید و فروش به قیمت واقعی در زمان عقد و دیگری کاهش و افزایش قیمت فراتر از مقدار مسامحه عرفی در مثل آن و با تفاوت ناچیز در قیمت از نظر عرف خیار غبن ثابت نمی شود
* ماده 418 قانون مدنی در مبحث خیارات و احکام راجعه به آن
اگر مغبون در حین معامله عالم به قیمت عادلانه بوده خیار فسخ نخواهد داشت. به معنای اینکه اگر مثال 1 را در نظر بگیریم اگر شخص ب در زمان خرید از قیمت واقعی ملک آگاه و علم داشته است فلذا با توجه به این علم بودن دیگر قادر به فسخ خیار غبن در قیمت فاحش را نخواهد داشت
همچنین اسقاط خیار پس از عقد با آگاهی باشد یا با جهل در مقابل آن عوضی دریافت شود یا مجانی باشد موجب سقوط خیار است
* ماده 419 و 420 قانون مدنی در مبحث خیارات و احکام راجعه به آن
ماده 419 ق.م تعیین مقدار غبن ، شرایط معامله نیز باید منظور گردد
ماده 420 ق.م خیار غبن بعد از علم به غبن فوری است
بمعنای اینکه خیار غبن فوری است بنابر این محض آگاهی و علم از غبن باید معامله را فسخ کند در صورت تاخیر در خیار غبن با توجه به شرایط معامله و ضرر و زیان طرف معامله ساقط می شود
* اسقاط کافه خیارات
اگر در متن برخی مفاد قرارداها توجه نمایید شاید عبارت(( کافه اسقاط خیار)) را مشاهده کرده باشید که احتمالا بدون توجه به معنای این عبارت به سادگی بگذرید و با امضا و قبول قرارداد حق فسخ خیارات را از خود ساقط نمایید
* اسقاط کافه خیارات ولو غبن
عباراتی است که در صورت اینکه فریب خورده در خرید و فروش (مغبون) در صورت آگاهی و علم به غبن ،دیگر حق فسخ را ندارد چون در قرارداد ضمن قبول عبارت اسقاظ کافه خیار ولو غبن این حق را ساقط نموده است
در اینجا کافه به معنای تمامی و همه موارد است و بار قطعیت معنایی دارد
خیار هم اختیار برهم زدن معامله و یا فسخ آن
غبن فاحش ضرر و زیان بسیار
* ماده421 قانون مدنی در مبحث خیارات و احکام راجعه به آن
اگر کسی که طرف خود را مغبون کرده است تفاوت قیمت را بدهد خیار غبن ساقط نمی شود مگر اینکه مغبون به اخذ تفاوت قیمت راضی باشد
بمعنای اینکه اگر مشتری خواهان ازبین بردن قرارداد (فسخ) باشد و فروشنده بگوید مابه‌التفاوت را پس می‌دهم ولی قرارداد از بین نرود، بازهم باعث از بین رفتن خیار غبن نمی‌شود و این خیار، همچنان برای مشتری وجود خواهد داشت و میتواند قرارداد را برهم بزندو تنها در صورتی موجب فسخ نشدن میشود که فروشنده به تفاوت قیمت راضی باشد.
* کیوان فخرآذر
موضوع : خیار غبن و احکام راجعه به آن
با توجه به گشترش علم حقوق و معاملات احتمالا اصطلاح خیار در معاملات را شنیده و یا در مفاد قرارداد ها مشاهده کرده باشید ما نیز در این مقاله سعی بر آن داریم که بصورت ساده در خصوص ماده 396 قانون مدنی در مبحث خیارات و احکام راجعه به آن ،در باب خیار غبن ، مطالبی را برای برای آشنایی بشتر خوانندگان قرار دهیم
* خیار
در اصطلاح فقهی یا حقوقی به معنای حقی است برای طرفین جهت برهم زدن قرارداد یک جانبه و اختیاری است که فرد در فسخ و برهم زدن معامله دارد
*عقودی که لزوم آنها ذاتی و حکمی است موضوع خیار قرار نمیگیرد به مانند عقد نکاح و شرط خیار در عقد نکاح موجب بطلان عقد میگردد
*عقودی که موضوع آن منشا حق باشد مانند و بیع ، اجاره و ... که در اینگونه عقود لازم خیار حقی است برای دوطرف که فرایند تعهد و التزام آنان به عقد است
* غبن
در لغت به معنای فریب و مکر است یا در اصطلاح بمعنای فروختن مال خود به کمتر از قیمت واقعی آن و یا برعکس خریدن کالایی بیشتر از بهای واقعی آن با جهل فریب خورده در خرید و فروش (فروشنده یا خریدار)
مثال 1 :
شخص ( الف )ملکی را که قیمت آن 100 میلیون می باشد به قیمت 300 میلیون به شخص( ب) فروخته است که تفاوت قیمت قابل توجه و فاحش است فلذا شخص ب می تواند بموجب ماده 416قانون مدنی بعد از علم به غبن معامله را در صورت لحاظ شرایط ذیل فسخ نماید
بررسی مواد قانون مدنی ماده 416 تا 421 -ششم – در خیار غبن در قانون مدنی
* ماده 416 قانون مدنی در مبحث خیارات و احکام راجعه به آن
هریک از متعاملین که در معامله ، غبن فاحش داشته باشد بعد از علم به غبن میتواند معامله را فسخ کند
یعنی زیانی که در اثر عدم تعادل بین قیمت پرداخت شده توسط مشتری و ارزشی که کالا واقعا داشته است، به میزان بسیار زیاد و قابل توجهی (فاحش) به طرف دیگر قرارداد وارد شده است همانند مثال 1
* ماده 417 قانون مدنی در مبحث خیارات و احکام راجعه به آن
غبن در صورتی فاحش است که عرفا قابل مساحمه نباشد ،البته ثبوت خیار به تحقق دو شرط است یکی جهل فریب خورده در خرید و فروش به قیمت واقعی در زمان عقد و دیگری کاهش و افزایش قیمت فراتر از مقدار مسامحه عرفی در مثل آن و با تفاوت ناچیز در قیمت از نظر عرف خیار غبن ثابت نمی شود
* ماده 418 قانون مدنی در مبحث خیارات و احکام راجعه به آن
اگر مغبون در حین معامله عالم به قیمت عادلانه بوده خیار فسخ نخواهد داشت. به معنای اینکه اگر مثال 1 را در نظر بگیریم اگر شخص ب در زمان خرید از قیمت واقعی ملک آگاه و علم داشته است فلذا با توجه به این علم بودن دیگر قادر به فسخ خیار غبن در قیمت فاحش را نخواهد داشت
همچنین اسقاط خیار پس از عقد با آگاهی باشد یا با جهل در مقابل آن عوضی دریافت شود یا مجانی باشد موجب سقوط خیار است
* ماده 419 و 420 قانون مدنی در مبحث خیارات و احکام راجعه به آن
ماده 419 ق.م تعیین مقدار غبن ، شرایط معامله نیز باید منظور گردد
ماده 420 ق.م خیار غبن بعد از علم به غبن فوری است
بمعنای اینکه خیار غبن فوری است بنابر این محض آگاهی و علم از غبن باید معامله را فسخ کند در صورت تاخیر در خیار غبن با توجه به شرایط معامله و ضرر و زیان طرف معامله ساقط می شود
* اسقاط کافه خیارات
اگر در متن برخی مفاد قرارداها توجه نمایید شاید عبارت(( کافه اسقاط خیار)) را مشاهده کرده باشید که احتمالا بدون توجه به معنای این عبارت به سادگی بگذرید و با امضا و قبول قرارداد حق فسخ خیارات را از خود ساقط نمایید
* اسقاط کافه خیارات ولو غبن
عباراتی است که در صورت اینکه فریب خورده در خرید و فروش (مغبون) در صورت آگاهی و علم به غبن ،دیگر حق فسخ را ندارد چون در قرارداد ضمن قبول عبارت اسقاظ کافه خیار ولو غبن این حق را ساقط نموده است
در اینجا کافه به معنای تمامی و همه موارد است و بار قطعیت معنایی دارد
خیار هم اختیار برهم زدن معامله و یا فسخ آن
غبن فاحش ضرر و زیان بسیار
* ماده421 قانون مدنی در مبحث خیارات و احکام راجعه به آن
اگر کسی که طرف خود را مغبون کرده است تفاوت قیمت را بدهد خیار غبن ساقط نمی شود مگر اینکه مغبون به اخذ تفاوت قیمت راضی باشد
بمعنای اینکه اگر مشتری خواهان ازبین بردن قرارداد (فسخ) باشد و فروشنده بگوید مابه‌التفاوت را پس می‌دهم ولی قرارداد از بین نرود، بازهم باعث از بین رفتن خیار غبن نمی‌شود و این خیار، همچنان برای مشتری وجود خواهد داشت و میتواند قرارداد را برهم بزندو تنها در صورتی موجب فسخ نشدن میشود که فروشنده به تفاوت قیمت راضی باشد.
* کیوان فخرآذر
