در تعريف عدالت گفته‌اند: «عدالت يعني نهادن هر چيز در جاي خود» و به فرمايش پيامبر گرامي‌اسلا‌م (ص:) «آسمان‌ها و زمين بر اساس عدل استوارند.» (تفسير نمونه، آيت‌الله العظمي مكارم شيرازي و ديگران، تهران 1371)

روشن‌ترين و مهم‌ترين ويژگي پيامبر بزرگوار اسلا‌م (ص) اين است كه سراسر زندگي و رفتار آن حضرت بر اساس عدالت بوده و در هيچ شرايطي از كمك و ياري ستمديدگان دريغ نفرموده است.همچنين سفارش «انسان هر چه براي خود مي‌خواهد، براي ديگران نيز بايد بخواهد» از جمله نكات برجسته‌اي است كه در زندگي ايشان به خوبي نمود دارد.

عدل، عدالت و معادله واژه‌هايي هستند كه معناي مساوات را در بر دارند. در آيه شريفه آمده است: «ان الله يامر بالعدل و الا‌حسان»؛ خداوند حكيم به عدل و احسان فرمان مي‌دهد.

عدل، مساوات در جزا دادن است. كار نيك به‌اندازه پاداش داده مي‌شود و كار زشت پاداشي همسان خود دارد و احسان اين است كه كار نيك، به نيكي بيشتري پاداش داده شود و كار زشت مجازاتي كمتر از خود داشته باشد.پيامبر بزرگوار (ص) فرموده‌اند: «عدل ساعه خير من عباده سبعين سنه»؛ عدل يك ساعت بهتر از عبادت70 سال است. (آثار الصادقين جلد 12، صفحه 447)

آن حضرت در جاي ديگر فرموده‌اند: يك روز رهبر دادگر برتر از عبادت 60 سال است و حدي از حدود خدا كه براي حقش در روي زمين اقامه و اجرا گردد، از باران40 روز در زمين پاك كننده و بهتر است.

حضرت علي (ع) از عدالت به عنوان زينت و آرايه فرمانروايي ياد مي‌كند و عدالت را برابر با حيات و زندگي و ستم را موجب مرگ و فنا معرفي مي‌نمايد.

«العدل حياه و الجور ممحاه»؛ عدل و داد، حيات و زندگي و ستم موجب مرگ و نيستي است.

شادروان علا‌مه محمد تقي جعفري به نقل از گفته يكي از بزرگان مي‌گويد: «اي عدالت، اگر بنا شود كه بگوييم در صفات عالي خداوندي، پس از صفات او، چه حقيقتي كرسي عظمت را زير خود دارد، مي‌گوييم تويي اي داد و دادگري.»

علي (ع) در سخن گهربار خود فرموده‌اند: « دوام دولت‌ها وابسته به عدالت‌گستري است.»

اين بخش از نوشتار را با سخن والا‌ي پيامبر نور پايان مي‌دهيم كه فرمودند: «در روز قيامت، پيشواي دادگر از همه كس به من نزديك‌تر است».



سعيد يغمائي